Freinetonderwijs kenmerkt zich door een aantal waarden en normen die in alle omstandigheden vastliggen. Deze onveranderlijke basisprincipes heten de pedagogische invarianten.
De aard van het kind
- Kind en volwassene zijn gelijk van aard.
- Groter zijn betekent niet noodzakelijk superieur zijn.
- Het gedrag van een kind op school toont de functie van zijn gestel, van zijn fysiologische en organische toestand.
De reacties van het kind
- Autoritaire bevelen wekken weerstand op.
- Niemand staat graag in het gelid.
- Niemand houdt ervan gedwongen te worden.
- Zelf gekozen bezigheden geven meer voldoening, zelfs al zijn die taken moeilijker.
- Niemand werkt graag zonder te weten waartoe zijn inspanning dient.
- We moeten het werk motiveren.
- Geen schools gedreun meer.
- De mislukking remt en breekt het enthousiasme.
- Het werk, niet het spel is de natuurlijke bezigheid van het kind.
Opvoedende technieken
- Het experimenteel zoeken is de normale, natuurlijke en universele weg tot verwerving.
- Het geheugen heeft slechts waarde wanneer het experimenteel zoeken dient en zo werkelijk in dienst staat van het leven.
- Regels en wetten moeten resultaat zijn van ervaring, waarneming en onderzoek.
- Het experimenteel zoeken is de normale, natuurlijke en universele weg tot verwerving.
- Het geheugen heeft slechts waarde wanneer het experimenteel zoeken dient en zo werkelijk in dienst staat van het leven.
- Regels en wetten moeten resultaat zijn van ervaring, waarneming en onderzoek.
- Intelligentie is geen gave die alleen op eigen kracht teert, onafhankelijk van de andere vitale elementen in het individu.
- De school cultiveert een abstracte vorm van intelligentie die zich voedt met woorden en ideeën vastgelegd door het geheugen.
- Een kind luistert niet graag naar “ex cathedra”lessen.
- Van levend, functioneel werk wordt een kind niet moe.
- Niemand houdt van controle en sancties, die steeds kwetsen vooral wanneer ze publiekelijk gebeuren.
- Cijfers en klasseringen zijn fout.
- Praat zo weinig mogelijk.
- Kinderen houden niet van kuddewerk. Ze verkiezen individueel werk of groepswerk binnen een eigen werkgemeenschap.
- Orde en discipline zijn noodzakelijk in de klas.
- Straffen zijn altijd fout. Zij zijn hoogstens een noodoplossing.
- Het nieuwe schoolleven veronderstelt een schoolcoöperatieve d.w.z. het beheer door de “gebruikers” van het leven en het werk in de klas.
- Overbevolkte klassen zijn altijd pedagogisch fout.
- Grote schoolcomplexen leiden tot het anoniem naast elkaar leven van leerkrachten en leerlingen.
- De democratie van morgen wordt voorbereid door de democratie op school.
- Men kan slechts opvoeden in waardigheid.
- De pedagogische vernieuwing is een element van de maatschappijvernieuwing.
- Om vooruit te komen moet men geloven in ’t leven, in ieders toekomst.